Бұл бастама Қытайдың әлемдік бейбітшілікті құрушы, жаһандық дамудың белсенді қатысушысы, халықаралық тәртіптің қорғаушысы және қоғамдық игіліктерді қамтамасыз етуші болуға деген берік ұстанымын толық көрсетеді.
Жаһандық басқару бастамасы тарихи үрдістерге сәйкес келеді. Жаһандық өзгерістерге тікелей жауап береді. Сексен жыл бұрын, Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін бейбітшілікті сақтауға және жаһандық дамуға ықпал етуге тарихи үлес қосқан Біріккен Ұлттар Ұйымы құрылды. Дегенмен, халықаралық орта тұрақсыз болып қалып отыр. Қазіргі әлем аймақтық қақтығыстардың күшеюімен, экономикалық өсудің баяулауымен, жаһандануға қарсы тенденциялардың күшеюімен және жаһандық басқару тапшылығының өсуімен сипатталатын жаңа турбуленттілік пен өзгерістер кезеңіне аяқ басты. Мұның басты себебі – қазіргі жаһандық басқару жүйесінің тез өзгеретін халықаралық ортаға барабар жауап бере алмауы.
Жаһандық басқару бастамасы қазіргі заманның сын-қатерлеріне жауап береді және реформаларға жол көрсетеді. Ол бес негізгі тұжырымдаманы алға тартады: егеменді теңдікті қамтамасыз ету, халықаралық құқықты қолдау, көпжақтылықты қабылдау, адамдарға бағытталған тәсілді енгізу және әрекетке бағытталған тәсілді қолдау. Бұл бес негізгі тұжырымдама жаһандық басқару жүйесін реформалау және жетілдіру үшін қажетті принциптерді, әдістерді және жолдарды белгілейді. Егеменді теңдік жаһандық басқарудың негізгі алғышарты болып саналады. Көлеміне, күшіне, байлығына немесе кедейлігіне қарамастан барлық ел жаһандық басқару процесіне бірдей қатысуы керек. Халықаралық қатынастарды демократияландыру – дамушы елдердің өкілдігі мен дауысын тиімді арттырудың бірден-бір сенімді жолы. Халықаралық құқық үстемдігі жаһандық басқарудың негізгі кепілі болып табылады. Халықаралық құқық пен нормалардың тең және біркелкі қолданылуы қамтамасыз етілуге тиіс; қосарланған стандарттарға және басқаларға өзінің еркін таңуға жол берілмейді.
Ірі мемлекеттер халықаралық құқықты қолдау мен қорғауда жетекші рөл атқаруы керек. Көпжақтылық – жаһандық басқарудың негізгі тәсілі. Жаһандық басқару әркімнің ісі; ол әрбір елдің тікелей мүдделеріне қатысты және біржақты қорқыту әрекеттеріне емес, үйлестіру мен ынтымақтастыққа негізделуі керек. Адамға бағытталған көзқарас – бұл жаһандық басқарудың құндылық бағдары. Жаһандық басқаруға түбегейлі қатысатын және одан пайда көретін әлем халқы. Адамдардың әл-ауқатын жақсартуға және олардың болашаққа тұрақты сенімін арттыруға бағытталған жаһандық басқару жүйесі ғана кең ауқымда қолдау тауып, тиімдірек болады. Іс-әрекетке назар аудару жаһандық басқарудың маңызды қағидасы болып саналады. Жаһандық басқарудың тиімділігі оның әрбір мемлекеттің өмірлік маңызды мүдделеріне тікелей әсер ететін практикалық мәселелерді шешу қабілетімен анықталады. Барлық елдер көлемі мен күшіне қарамастан, жаһандық басқаруды жақсарту үшін нақты шаралар қабылдауы керек.
Жаһандық басқару бастамасы қытай даналығын және ұлы державаның жоғары жауапкершілігін көрсетеді. Бұл Жаһандық даму, жаһандық қауіпсіздік және жаһандық өркениет бастамасынан кейін Қытай ұсынған кезекті маңызды дүние.
Жаһандық даму бастамасы даму саласындағы халықаралық ынтымақтастықты ілгерілетуге бағытталған, жаһандық қауіпсіздік бастамасы диалог пен консультациялар арқылы халықаралық дауларды шешуге бағытталған, жаһандық өркениет бастамасы әртүрлі мәдениеттер мен өркениеттердің алмасуы мен өзара байытуына жәрдемдесуге бағытталған, ал жаһандық басқару бастамасы жаһандық басқару жүйесі мен тетіктерін реформалаудың бағытын, принциптері мен жолдарын айқындайды. Сәйкесінше дамуға, қауіпсіздікке, өркениетке және басқаруға бағытталған Қытайдың барлық төрт жаһандық бастамасы бір-бірін толықтырады және тұрақсыз әлемге тұрақтылық пен сенімділік әкеледі. Бұл өз кезегінде Қытайдың халықаралық істердегі жауапкершілігін көрсетеді. Тұрақсыздық пен белгісіздіктің жоғары деңгейімен сипатталатын бейбітшілік жағдайында Қытай тарихтың оң жағында, адамзат прогресінің жағында және көпжақты жағында болады. Қытай бөлінуді емес, бірлікті және қарама-қайшылықты емес, ынтымақтастықты жақтайды. Ол әлемнің барлық прогрессивті күштерімен қатар жүреді, адамзаттың біртұтас тағдыры қауымдастығын құруды үнемі алға жылжытады, сонымен қатар бейбітшілік пен адамзаттың дамуының ұлы ісіне тынымсыз үлес қосады. Қазақстанда «бірлік бар жерде бақыт та болады» деген ұғым бар. Ғасыр бойы бұрын-соңды болмаған күрделі және терең өзгерістер жағдайында елдердің біріккен күш-жігері ғана жаһандық басқару жүйесін трансформациялау нәтижесінде туындаған қазіргі заман сын-тегеуріндерімен табысты күресуге мүмкіндік береді. Тарих ағымы үздіксіз алға жылжиды, ал адамзаттың еркі дәуірдің дамуы барысында үздіксіз қалыптасады.
Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев Төраға Си Цзиньпиннің жаһандық басқару саласындағы бастамасына бірден қолдау білдірді. Қытай тарапы қазақстандық тараппен және барлық пікірлестермен бірлесіп осы бастаманы дәйекті түрде іске асыруға, жаһандық басқарудың неғұрлым әділ және ұтымды жүйесін қалыптастыруға жәрдемдесуге және бірлескен күш-жігермен бейбітшіліктің, қауіпсіздіктің, өркендеу мен прогрестің жарқын болашағына жол ашуға дайын.
Хань ЧУНЬЛИНЬ, Қытай Халық Республикасының Қазақстандағы Төтенше және өкілетті елшісі
