Қазақстанның жаңа дәуіріндегі елордасы Астана – тек әкімшілік немесе саяси орталық қана емес. Бұл қала – тәуелсіздікпен бірге бой көтерген, заманауи рухани кеңістіктің өзегі. Мұнда өнер, білім, тарих және ұлттық мұра тоғысқан ерекше мекендер шоғырланған. Театрлар мен концерт залдары, музейлер мен галереялар, шығармашылық жоғары оқу орындары мен рухани орталықтар – бәрі де қаланың мәдени келбетін құрап тұр. Бұл мақалада біз Астананың басты мәдени ошақтарын шартты түрде төрт бағытқа бөліп, олардың әрқайсысына жеке-жеке тоқталамыз. Сонымен бірге арнайы карта арқылы олардың қаладағы орнын да көзбен шолып көруге мүмкіндік аласыз.
Астананың мәдениет кеңістігін жүйелі түрде тану үшін біз оны шартты түрде төрт негізгі бағытқа бөліп қарастырамыз:
Осы құрылым арқылы біз қаланың мәдени бет-бейнесін жан-жақты шолып шығамыз. Ал төмендегі картада – аталған нысандардың Астана қаласындағы нақты орналасу орындары көрсетілген.
“Астана Опера” мемлекеттік опера және балет театры. “Астана Опера” – Қазақстанның ғана емес, бүкіл Орталық Азияның ең ірі әрі заманауи опера және балет театрларының бірі. 2013 жылы салынған бұл өнер ордасы әлемдік классикалық өнерді, сондай-ақ қазақтың ұлттық музыкалық сахнасын жаңа деңгейге көтерді. Театрдың сәулеті неоклассикалық стильде жасалған, ал акустикалық жүйесі мен сахналық жабдықтары әлемдік стандарттарға сай. Мұнда Джузеппе Верди, Петр Чайковский, Ахмет Жұбанов пен Латиф Хамиди сияқты композиторлардың туындылары орындалады.
“Астана Балет” театры. 2012 жылы құрылған “Астана Балет” – балет өнерін қазіргі заманғы сахнамен үндестірген бірегей жоба. Репертуарында классикалық балет үлгілерімен қатар, қазақ би мәдениетіне негізделген авторлық қойылымдар да бар. Бұл театр – жаңа хореография, шығармашылық ізденіс пен ұлттық реңктің үйлесімі. Театр ғимараты архитектуралық жағынан да ерекше, заманауи стильде салынған және халықаралық гастрольдер үшін жабдықталған.
Қалибек Қуанышбаев атындағы мемлекеттік академиялық қазақ музыкалық драма театры. Қазақ сахна өнерінің іргетасын қалаған актердің есімімен аталған бұл театр – ұлттық драматургия мен қазақ тіліндегі сахна өнерінің тірі шежіресі. Мұнда классикалық және заманауи қазақ драмалары, тарихи қойылымдар мен заманауи пьесалар орындалады. Театр ұжымы Қазақстан мен шетелде гастрольдік сапарларда болып, ұлттық мәдениетті насихаттап келеді.
Қазақстан Республикасының Ұлттық музейі. 2014 жылы ашылған Ұлттық музей – ел тарихының, мәдениетінің және өнерінің кең ауқымын қамтитын ең ірі музейлердің бірі. Ол Тәуелсіздік алаңында орналасқан және бірнеше ірі залдардан тұрады: Ежелгі және ортағасырлық тарих, Этнография, Тәуелсіз Қазақстан, Қазіргі өнер, Алтын залы және т.б. Мұнда археологиялық артефактілерден бастап, интерактивті инсталляцияларға дейін заманауи әдістер қолданылған. Бұл – Қазақстанның мәдени мұрасын жүйелі түрде таныстыратын ұлттық бренд.
Сәкен Сейфуллин музейі. Бұл музей – Алаш қайраткері, ақын, жазушы әрі мемлекет қайраткері Сәкен Сейфуллиннің өмірі мен шығармашылығына арналған. Музей ХХ ғасырдың басындағы қазақ зиялыларының өмірі мен күресін көрсету арқылы тарихи сабақтастықты тереңірек түсіндіреді. Музей экспозициясы ақынның жеке заттарынан, сирек фотосуреттер мен құжаттардан тұрады. Ол Астананың тарихи атмосферасын сезінуге мүмкіндік беретін орын.
Мемлекеттік академиялық филармония. Астананың музыкалық өмірінде ерекше орын алатын бұл филармония – симфониялық, үрмелі, ұлт аспаптар оркестрлерінен бастап хор, камералық ансамбль мен вокалдық топтарды біріктіретін ірі шығармашылық ұжым. Репертуарында әлемдік классикадан бастап, ұлттық композиторлар шығармаларына дейінгі кең ауқымды туындылар бар. Концерттік маусым барысында әртүрлі бағыттағы музыкалық кештер өткізіліп, қала тұрғындары мен қонақтары үшін жоғары деңгейдегі өнер ұсынылады.
Qazaqstan орталық концерт залы. 2009 жылы ашылған бұл концерт залы – Қазақстандағы ең көлемді әрі техникалық жабдықталуы жағынан озық залдардың бірі. 3 500 орынға арналған зал акустикасымен, ерекше сәулетімен және көпфункционалды құрылымымен ерекшеленеді. Мұнда классикалық музыка концерттерімен қатар, телевизиялық жобалар, форумдар, ұлттық мерекелік іс-шаралар өтеді. Бұл зал – мәдени оқиғалардың басты алаңдарының бірі.
Бейбітшілік және келісім сарайы. Әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының съезі өтетін бұл ерекше ғимарат сонымен қатар мәдени орталық ретінде де маңызды рөл атқарады. Пирамида пішініндегі сарайда опера залы, көрме залдары, конференц-бөлмелер мен мәдени шараларға арналған кеңістіктер орналасқан. Мұнда түрлі концерттер, көрмелер, форумдар, жастар шаралары ұйымдастырылады.
Қазақ ұлттық өнер университеті. 1998 жылы негізі қаланған бұл университет – Қазақстандағы өнер мен мәдениет саласындағы ең ірі оқу орны. Мұнда музыка, театр, кино, хореография, дизайн және бейнелеу өнері бағыттары бойынша кәсіби мамандар даярланады. Университет қабырғасында шығармашылық лабораториялар, концерт залдары, студиялар мен сахналар бар. Бұл тек білім ордасы емес, сонымен қатар Астананың мәдени өміріне серпін беріп отырған тірі сахналық алаң.
Ұлттық академиялық кітапхана. Астанадағы ірі ақпараттық және мәдени орталықтардың бірі – Ұлттық академиялық кітапхана. Онда миллионнан астам басылым қоры, соның ішінде сирек кітаптар мен қолжазбалар, цифрланған материалдар сақталады. Кітапхана заманауи форматта жұмыс істейді: көрмелер, әдеби кештер, ғылыми конференциялар мен оқырмандармен кездесулер жиі өткізіледі. Бұл – ой мен руханият тоғысатын ашық алаң.
Астана Бас мешіті. 2022 жылы ашылған Астана қаласындағы Бас мешіт – көлемі мен сәулеті жағынан Орта Азиядағы ең ірі ислам ғибадатханасы. Бір мезетте 30 мың адамды қабылдай алатын бұл мешіт тек діни орын ғана емес, сонымен қатар архитектуралық өнер туындысы. Мешіт ішіндегі ұлттық өрнектер, каллиграфиялық жазбалар мен кең ішкі алаң – барлығы қазақтың рухани мұрасын заманауи форматта көрсетеді. Мұнда діни қызметтермен қатар, рухани тәрбиеге бағытталған дәрістер, кездесулер мен қайырымдылық шаралары өтеді. Бұл мешіт – Астананың рухани келбетінің жаңа символына айналды.
Астана – бұл тек болашаққа бағытталған заманауи қала ғана емес, сонымен қатар өткен мен бүгінді тоғыстырған рухани кеңістік. Елорданың мәдениет ошақтары – театрлар, музейлер, концерт залдары, білім және рухани орталықтар – қоғамның рухани деңгейін көтеріп, өнер мен тарихтың өзара байланысын айқындап отыр. Әрбір мекеме – ұлттық болмысты сақтау мен жаңғырту жолындағы маңызды қадам. Астананы шын мәнінде түсінгің келсе, оның мәдениет картасын жүрекпен аралау керек.