Биыл 86 жасты толтырған қызылордалық Бектай Сүлейменовтің тынымсыз жасап жатқан еңбегіне Сыр жұртшылығы құрметпен қарайды. Әсіресе, қарт бағбанның бау-бақшасына қызығатындар аз емес.
Бектай ақсақал өзінің еңбекке ысылған сәтін сағымдай артта қалған балалық кезеңімен байланыстырады. Ең алғаш тал егуге құштарлығы 12 жасында пайда болыпты. Содан бері 2 млн-ға дейін көшетті көгертіп, жер анадан несібесін теріп келеді.
Бар ғұмырын дала жұмысымен байланыстыратын бағбан 34 жылдан бері қаладан 20 шақырымдай қашықтықта орналасқан жалғыз үйде тұрып келеді. Ертеректе «Бағбан» шаруа қожалығын құрып, содан бермен қарай бау-бақшасын жайқалтып отыр. Бүгінде қожалық иелігіндегі 25 гектар жердің 8 гектарына түрлі жеміс ағаштарын жайқалтып, «Қызылордада тал өспейді» деген кейбір теріс пікірлердің айқын дәлелін көрсетіп келеді.
Қазір бағбанның бағында не өспейді десеңші. Атап айтқанда, алма бағы, алмұрт, шие, қара өрік, сары өрік, қарақат, 240 түптей жүзім сынды жемістер төгіліп тұр. Бұдан өзге, бақшасынан қауын, қарбыз, қияр, қызанақ, баклажан сынды көкөніс түрі көп.
«1964 жылы Алматы ауыл шаруашылығы институтын орман шаруашылығы факультеті бойынша бітіргенмін. Содан бері қарай Қызылорда облысы аумағында көркейту-көгалдандыру бағытында көп жұмыс істедім. Оның ішінде Қызылорда қаласынан бөлек, Қармақшы, Жалағаш және Сырдария аудандарында еңбек еттім. Зейнет демалысына шықсам да, еңбектен қол үзіп қала алмадым. Қара нанды қажырлы еңбекпен тауып, қара суды қайғысыз ішу өмірлік басты ұстанымыма айналған. Сол мақсатта бау-бақшамды жайқалтып, берекелі күздің көл-көсір несібесіне кенеліп отырмын», – дейді қарт бағбан.
Бектай қария мал өсіруді де сүйікті кәсібіне айналдырыпты. Жайылымдық жеріне азын-аулақ қойы мен сиырын жайып, түлігін түлетіп отыр. Жемісі жайқалып, көкөнісі көктеген бау-бақшасынан бөлек, таулы жерде өсетін арша, қарағай мен қайыңды да Сыр табиғатына жерсіндіріпті.
Бір қызығы, қарт бағбан шаруа қожалығына мемлекеттен бір тиын да көмек алмайтынын айтып қалды. Тек маңдай тер, адал еңбегінің арқасында жерден несібесін теріп, күнкөріс қамын күйттеп отырғанын жеткізді.
Қария қолы қалт етсе, кітап жазуды үйреншікті әдетіне айналдырған. Бүгінгі күнге дейін 20 шақты ғылыми еңбегі жарық көріпті.
«Көпжылғы тәжірибеме сүйене отырып, табиғат әлемінің тылсымына терең бойлайтын ғылыми еңбектерімді өскелең ұрпаққа өмірлік азық етіп қалдырсам деген мақсатым асқақ. Сол мақсатта Қызылорда облысының өсімдіктер дүниесіне негізделген көптеген еңбек жаздым. Соның ішінде 20 шақты ғылыми еңбегім жарыққа шықты. Бір көлемді мақаламды американың беделді журналы ағылшын тілінде жариялады «Қайнар» баспасынан өздерінің арнайы сұрауымен бірнеше кітабым басылып шықты. Жалпы, қолым қалт етсе, өсімдіктер әлеміне негізделген ғылыми дүниелер жазатыным бар», – дейді Бектай ата.
Қорасын төлге толтырып, бау-бақшасын жасыл желекке көмкерген қария өзін толғандырған мәселесін де бүгіп қалмады. Қаладан тыс жалғыз үйде тұрмыс кешіп жатқан ақсақал жаңбыр мен қар суынан үйінің айналасы ми батпаққа айналатынын қынжыла жеткізді. Әсіресе, көктем айларында жағдай қиындап, адам тұрмақ, көліктердің өзінің жүруі қиындап кетеді екен. Осы жайында құзырлы орындарға сан мәрте айтқанымен, ешқандай көмек болмай тұрғанын қинала жеткізді.
«34 жылдан бері мені жол мәселесі қинап тұр. Талай әкімнен жәрдем сұрадым. Еш қолдау болар емес. Жуырда ғана тас төсеп жүрген мекемеге қолқа салып жүріп, ми батпаққа айналатын үйіме дейінгі қара жолға 11 көлік болатын құм төсетіп алдым. Бірақ бұл да қиындықтан түбегейлі құтқарады деген сөз емес. Бір жауыннан кейін қайтадан қаз қалпына түседі. Сондықтан жергілікті әкімдік өтінішімді ескеріп, жол салып берсе деген тілегім бар», –деп ағынан жарылды.
Қарт бағбан үш ұл, ұш қыз тәрбиелеп өсірген. Ұл-қыздарын құтты ұясына қондырып, немере-шөбере сүйіп, шөпшегінің қолынан су ішу бақытына кенеліп отыр.
Бүгінде қарт бағбан қала сыртындағы үйінде кенже ұлымен мамыражай тұрмыс кешіп жатыр. Еңбекке жаны құмар ақсақал ала таңнан қас қарайғанша бау-бақшасын жайқалтып, содан бойына ерекше қуат алатынын жасырмайды.
Ербақыт ЖАЛҒАСБАЙ, Қызылорда облысы
