Aikyn.kz дәрі қабылдап жүргенде күнделікті диетаға мұқият болу керектігін newatlas.com сайтының материалын талдау арқылы ескертеді.Грамтеріс бактериялар, соның ішінде ішек таяқшаларында (E. coli) ағзаға кіретін және шығарылатын антибиотиктерді реттеп отыратын арнайы «қорғаныс қақпалары» мен насос жүйелері бар. Бактерияның генетикалық орталығы осы микроскопиялық қорғаныш жүйелерін қатаң бақылайды. Алайда әлі күнге дейін тағамдық заттар немесе дәрілер сияқты химиялық қосылыстардың бұл жүйелерге қалай әсер ететіні белгісіз болып келді.
Германияның Тюбинген университетінің ғалымдары жүргізген жаңа зерттеуі осы құпияны ашты. Олар ішек таяқшасын 94 түрлі химиялық ортада сынап көрді. Зерттеушілер тасымалдауға байланысты жеті негізгі генге назар аударып, олардың жұмысына әсер ететін күтпеген факторларды тапқан. Олардың қатарында тек антибиотиктер ғана емес, сонымен бірге кофеин сияқты күнделікті қолданылатын заттар да болған.
Белгілі болғандай, ішек таяқшасы тек дәріге әсер етіп қана қоймайды, ол айналадағы ортаны үнемі «сканерлеп», өзінің олардан қорғанысын бейімдеп отырады. Тіпті табиғи заттардың өзі бактерияларда «дабыл тетіктерін» іске қосып, емдеу реакциясын өзгерте алады.
Бұл жаңалық ғалымдарға емдеу тәсілдерін жетілдіруге көмектесуі мүмкін. Енді тек дәрінің өзіне ғана емес, диетаға немесе дәрілердің үйлесіміне, дәрінің айналасындағы химиялық контекстке де назар аудару қажет екені дәлелденді.
Кофеин ақуыздарды өзгертеді, соның салдарынан бактерия ципрофлоксацин сияқты антибиотиктерді аз сіңіреді. Иллюстрация earthwormexpress.com сайтынан алынды. Авторлығы: генеративті ЖИ
Зерттеуші Ана Рита Брочадо жетекшілік еткен топ антибиотиктерді, дәрі-дәрмектерді және тағамдық ингредиенттерді қоса алғанда, 94 түрлі заттың E. coli бактериясына әсерін мұқият сынаған. Олар бактериялардың олардың клеткаларына кіретін не шығатын бұл заттардың гендер мен ақуыздарға қалай ықпал ететінін зерттеген.
«Біздің деректер бірнеше заттардың бактериядағы гендік реттеу жүйесіне нәзік, бірақ жүйелі түрде әсер ететінін көрсетті», – дейді зерттеудің алғашқы авторы Кристоф Бинсфельд.
Нәтижелерге сәйкес, тіпті тікелей антимикробтық қасиеті жоқ кофеині бар сусындардың өзі гендік реттеушілерге әсер етіп, тасымалдаушы ақуыздарды өзгертеді. Соның салдарынан бактерия ципрофлоксацин сияқты антибиотиктерді аз сіңіреді.
«Кофеин Rob деп аталатын ген-регулятордан басталатын оқиғалар тізбегін іске қосады. Нәтижесінде бірнеше тасымалдаушы ақуыздың жұмысы өзгереді. Бұл өз кезегінде антибиотиктердің бактерияға енуін азайтады», – дейді Ана Рита Брочадо.
Ғалымдар бұл құбылысты «антагонистік өзара әрекеттестік» деп атайды. Ең қызығы, кофеин бактериялардың барлығына бірдей әсер етпейді. Мысалы, ішек таяқшасына жақын туыс Salmonella enterica дәл сол кофеин мен антибиотик комбинациясына мүлдем әсер етпеген. Бұл ұқсас бактериялардың өзі әртүрлі жолдармен әрекет ететінін көрсетеді.
Зерттеу сальмонелланың молекулаларды кіргізу және шығару үшін басқа жолдарды пайдаланатынын көрсетеді. Демек, ол антибиотиктерді оңай өткізбейді немесе оларға мүлде өзгеше әсер етеді. Бұдан басқа да медицинада таңғаларлық жағдайлар көп. Мысалы мынадай:
PLOS Biology журналында жарияланған бұл жаңа зерттеу антибиотиктерге төзімділіктің «төмен деңгейлі резистенттілігін» ашып көрсетті. Ол әдеттегі мутациядан пайда болмайды. Керісінше, бактериялардың ортаға бейімделуі мен ішкі жүйелерін реттеу нәтижесінде қалыптасады.
Бұл біздің не жейтініміз, қандай дәрі қабылдайтынымыз, тіпті емдеу уақыты мен дәрілердің үйлесімі бактериялардың реакциясына әсер ететінін білдіреді. Яғни кофеин сияқты тағамдық ингредиент немесе қосымша дәрі антибиотиктердің әсерін әлсіретуі де, күшейтуі де мүмкін.
Әңгіме тек дәрінің өзінде ғана емес, адам ағзасында оны қоршаған бүкіл «химиялық ортада» болып тұр. Сіз бір немесе бірнеше дәрі қабылдағанда олар бір-бірімен қалай реакцияға түсетіні, сіз жеген тағамдармен, сусындармен қаншалықты үйлесімді екені де маңызды. Дәрі тиімді әсер етуі үшін оны қабылдау мезгілі мен шарттарын (ертеңгі, түскі, кешкі, тамақтан кейін, тамақпен бірге, тамақтан кейін) да ескеру қажет екенін ұмытпаңыз.
Жаңа зерттеу PLOS Biology журналында жарияланды.
Сараптама, зерттеу мақала, күнделікті өзекті ақпаратты «Айқынның» TELEGRAM арнасынан табасыз.
