Қалада ауыл шаруашылығы саласын дамытуға соңғы жылдары тың серпін берілді. Ең бастысы, нақты нәтиже бар, жаңа мақсат айқын, ал шаруаларға көрсетілетін қолдау жылдан жылға күшейіп келеді.
Жыл басынан бергі 9 айда Шымкент ауыл шаруашылығы 41,1 млрд теңгенің өнімін өндірді. Бұл – қағаздағы көрсеткіш қана емес, жер жыртқан диқанның, мал баққан шаруа мен жылыжайда тынымсыз еңбек еткен мамандардың маңдай терінің өтеуі. Биыл қала аумағында 23 мың гектар жер игерілді. Оның әрбір тобығына дейін бабымен өңделіп, өнімнің түр-түрі егілді. Оның ішінде 7 мың гектар – дәнді дақыл, 3,3 мың гектар – майлы дақыл, 1,7 мың гектар – көкөніс пен бақша, 0,1 мың гектар – картоп және 10,9 мың гектар мал азығы бар.
«Бұл – қала халқын өз өнімімізбен қамтып, нарыққа сапалы, табиғи азық ұсынудың нақты қадамы. Айта кетейік, бүгінде шаруаның жүгін жеңілдеткен мемлекет қолдауы да едәуір тиімділігін көрсетіп отыр. Мәселен, жыл басынан бері аграрлық салаға 394 млн теңге көлемінде қолдау көрсетілді. Атап айтсақ, тыңайтқышқа – 19 млн теңге, жылыжай шығынына – 360 млн теңге және тұқым шаруашылығына 15 млн теңге қолдау білдірілді», – деді Шымкент қаласының ауыл шаруашылығы және ветеринария басқармасы агроөнеркәсіп кешенін дамыту бөлімінің басшысы Сағдат Маханов.
Күзгі дала жұмысына 337 тонна арзан дизель бөлініп, шаруаларға литрі 250 теңгеден берілген. Бұл – науқан кезінде жанармайды уайымдамай, алаңсыз еңбектенуге мол мүмкіндік беріп отыр. Басқарма мамандары қалада ауыл шаруашылығы өнімдері тұрақты түрде өсіп келе жатқанын айтады. Биыл 5,3 мың тонна ет, 54,3 мың тонна сүт және 175 млн дана жұмыртқа алынған. Ал төрт түлік саны да көңіл қуантады. Бүгінде үшінші мегаполисте – 100,9 мың ірі қара, 108,4 мың уақ мал, 22,2 мың жылқы, 1,2 млн құс бар. Осынау жетістіктер – тіршілік көзі саналатын мал шаруашылығының берекесі тасығанының белгісі.
Тағы бір айта кетерлігі, Шымкент қаласында еліміздің агроөнеркәсібіне тың тыныс әкелетін алып жоба іске асып жатыр. Alsera KZ компаниясының 650 гектарлық жылыжай кешені – нағыз ауыл шаруашылығы дәуірінің көрінісі. Инвестиция көлемі – 650 млн АҚШ доллары болған жобаның бірінші кезеңі келер жылы аяқталып, 5 мың адам тұрақты жұмыспен қамтылады деген жоспар бар. Ал екінші кезең алдағы бес жылда іске асырылады. Толық қуатында жұмыс істеген уақытта жылына 155 мың тонна өнім жиналмақ. Бұл жоба Шымкентті Орталық Азиядағы ең ірі агрологистикалық орталықтардың біріне айналдырмақ.
Сонымен бірге, Шымкенттің республикалық маңызы бар қала мәртебесін алуы – тарихи шешім, жаңа мүмкіндіктердің бастауы болды. Дегенмен кез келген даму жолында өткінші қиындықтар кездесетіні белгілі. Қала аумағының кеңеюімен бірге ауыл шаруашылығы жерлерінің бір бөлігі елді мекен құрамына енді. Бұл өзгеріс қала үшін стратегиялық маңызды болғанымен, шаруа адамдарына қосымша салмақ салды. Кеше ғана егін егіп, мал бағып, туған жердің ырысын арттырып отырған қарапайым қожалықтар аяқ астынан ауыр салық қысымына тап болды. Гектарына 91 700 теңге көлеміндегі салық – көптеген шаруалар үшін еңсені түсірткен, тірлікті тығырыққа тіреген мәселе еді. 2022 жылы шаруалардың жанайқайы ескеріліп, мәслихат шешімімен мөлшер 45 850 теңгеге дейін төмендетілді. Бұл – алғашқы жеңілдік, алғашқы демеу болды. Алайда бұл жүктеменің өзі де ауыл кәсіпкерлері үшін оңай болмады. Сол себепті мәселе жай ғана көтерілмей, жүйелі түрде шешім іздеу жолына түсті. Шымкент қаласының әкімі Ғабит Сыздықбековтің бастамасымен орталық және жергілікті мемлекеттік органдар арасында үлкен жұмыс атқарылды. Нәтижесінде, шаруалар үні естіліп, ел игілігі үшін маңызды шешім қабылданды. Шаруаның жанайқайы ескерілді. Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың қолдауымен жаңа Салық кодексіне өзгерістер енгізілді. Бұл жай қағаздағы бап емес, бұл – ауылдағы еңбек адамына деген құрметтің, олардың еңбегін ескерудің көрінісі. 2026 жылдың 1 қаңтарынан бастап ауыл шаруашылығы мақсатындағы жердің салығы гектарына небәрі 1 013 теңге болады. Бұл – бұрынғы мөлшерден 45 есе төмен! Шаруаның еңсесін көтеретін жерін тастамай, еңбегін жалғастыруға жігер беретін тарихи жеңілдік туралы осынау басқарма өкілі атап өтті.
Айта кетейік, Шымкенттің ауыл шаруашылығы – тек статистика емес, тіршілік тынысы. Бұл – ерте тұрып, күнмен бірге егін басына баратын диқанның адал еңбегі. Жыл он екі ай жеміс өсіретін жылыжайшылардың табандылығы, ауылдың тынысы, шаруаның үміті, еңбекке адал азаматтардың жүрекпен істеген ісі. Шымкенттің топырағына түскен әр дән – ертеңгі нәпақа, әр жаңа жылыжай – болашақтағы экспорт, әр жеңілдеген салық еңбек адамына жасалған құрмет екені сөзсіз.
Назгүл НАЗАРБЕК,
Шымкент қаласы